สำนักงานสภาเกษตรกรจังหวัดลพบุรี

 แหล่งน้ำธรรมชาติ ในจังหวัดลพบุรี

แหล่งน้ำผิวดิน

จากสภาพภูมิศาสตร์จังหวัดลพบุรีตั้งอยู่ทางฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยา โดยแม่น้ำป่าสักไหลพาดผ่านทางซีกตะวันตก มีทรัพยากรแหล่งน้ำที่สำคัญมากมายหลายแห่ง ซึ่งได้แก่

1. แม่น้ำลพบุรี เป็นแม่น้ำที่แยกสาขาจากแม่น้ำเจ้าพระยา ที่จังหวัดสิงห์บุรี ต้นน้ำแยกออกจากแม่น้ำ
เจ้าพระยาฝั่งตะวันออกหรือฝั่งซ้าย ในท้องที่เขตติดต่อระหว่างหมู่ที่ 5 บ้านม่วงหมู่ตำบลม่วงหมู่ และหมู่ที่ 8บ้านเตาปูน ตำบลต้นโพธิ์ อำเภอเมืองสิงห์บุรี จังหวัดสิงห์บุรี แล้วไหลผ่านท้องที่บางส่วนของ 3 จังหวัด รวม 7 อำเภอได้แก่ อ.เมืองสิงห์บุรี อ.พรหมบุรี จ.สิงห์บุรี อำเภอท่าวุ้ง อ.เมือง จังหวัดลพบุรี อ.บ้านแพรก อ.มหาราช อ.บางปะหัน จ.พระนครศรีอยุธยา และไปบรรจบแม่น้ำป่าสักที่ตำบล หัวรอ อ.พระนครศรีอยุธยา ก่อนจะไหลลงสู่แม่น้ำเจ้าพระยาต่อไปมีความยาวลำน้ำ 95 กิโลเมตร ซึ่งช่วงที่ไหลผ่านจังหวัดลพบุรีมีความยาว 45 กิโลเมตรลักษณะของลำน้ำค่อนข้างแคบมีตลิ่งสูงชัน มีความกว้างประมาณ 40-60 เมตร ลึกประมาณ 6-10เมตร แม่น้ำลพบุรีอยู่ในความดูแลของกรมเจ้าท่าและมีลำน้ำสาขาที่สำคัญได้แก่ คลองบางคู แม่น้ำบางขามคลองบางแก้วคลองบางพระคู เป็นต้น บริเวณตลิ่งสองฝั่งลำน้ำมีชุมชนและราษฎรตั้งบ้านเรือนอยู่ตลอดแนวโดยเฉพาะอย่างยิ่งช่วงที่แม่น้ำไหลผ่านเขตเทศบาลจะมีอาคารบ้านเรือนตั้งอยู่อย่างหนาแน่น ดังนั้นแม่น้ำลพบุรีจึงเปรียบเสมือนเส้นเลือดสำคัญที่หล่อเลี้ยงชุมชน สำหรับกิจกรรมการใช้น้ำด้านต่างๆ ตลอดมา จึงนับได้ว่าเป็นแม่น้ำที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมของชาวลพบุรี 

แม่น้ำลพบุรี 

2. แม่น้ำป่าสัก มีต้นกำเนิดจากเทือกเขาในจังหวัดเลยและจังหวัดเพชรบูรณ์ แล้วไหลผ่านจังหวัดลพบุรีในเขตอำเภอชัยบาดาล โคกสำโรง และพัฒนานิคม ผ่านจังหวัดสระบุรี และจังหวัดพระนครศรีอยุธยาแล้วไหลลงสู่แม่น้ำเจ้าพระยา ที่อำเมือง จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ลุ่มน้ำป่าสักเป็นลุ่มน้ำที่สำคัญครอบคลุมพื้นที่ 7 จังหวัด คือ จังหวัดเลย จังหวัดชัยภูมิ จังหวัดนครราชสีมา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา จังหวัดเพชรบูรณ์จังหวัดลพบุรีและจังหวัดสระบุรี โดยมีทิศทางการไหลจากเหนือลงใต้ผ่านพื้นที่จังหวัดเพชรบูรณ์ จังหวัดลพบุรีและจังหวัดสระบุรี ลักษณะทางกายภาพของลุ่มน้ำป่าสักโดยทั่วไปเป็นพื้นที่ที่ล้อมรอบด้วยภูเขาทั้งสองด้านมีลำน้ำสาขาแยกมาจากทางตะวันออกและตะวันตกเป็นจำนวนมาก แต่ลำน้ำสาขาส่วนใหญ่จะสั้นและมีพื้นที่รับน้ำขนาดเล็กมีลักษณะแคบและเรียวยาวคล้ายขนนก มีความยาว 573 กิโลเมตร พื้นที่ลุ่มน้ำประมาณ14,520 ตารางกิโลเมตร แม่น้ำสายนี้มีความสำคัญเป็นอย่างยิ่งในพื้นที่การเกษตรด้านตะวันออกของจังหวัดลพบุรี 

                                                                           แม่น้ำป่าสัก

3. แม่น้ำบางขาม เป็นลำน้ำสายหลักของเกษตรกร ในเขตอำเภอบ้านหมี่ อำเภอท่าวุ้ง และอำเภอเมืองลพบุรี มีความยาวประมาณ 50 กิโลเมตร ในอดีตต้นน้ำของลำน้ำบางขาม อยู่ในเขตตำบลจันเสน อำเภอตาคลีจังหวัดนครสวรรค์ แต่เนื่องจากสภาพของลำน้ำบางแห่งมีความตื้นเขิน ปัจจุบันจึงเปลี่ยนมารับน้ำจากคลองอนุศาสนนันต์ (คลองชลประทาน) ทางประตูน้ำหนองเมือง ประตูน้ำบ้านกล้วย และคลองสายอื่นๆ แทน โดยจุดเริ่มต้นของคลองเริ่มจากตำบลสนามแจง อำเภอบ้านหมี่ไหลผ่านตำบลต่างๆ ได้แก่ ตำบลมหาสอน ตำบลบางพึ่ง ตำบลบางขาม ตำบลบ้านชี ตำบลเขาสมอคอน ตำบล โคกสลุด ตำบลมุจรินทร์ ตำบลบางลี่ มาบรรจบกับแม่น้ำลพบุรีที่ปากคลองบางคู้ ที่วัดมณีชลขันธ์ อำเภอเมืองลพบุรี ซึ่งความกว้างของลำน้ำบางขาม ในจุดที่กว้างที่สุดอยู่ในตำบลบางพึ่งและตำบลมหาสอน อำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี กว้างประมาณ 50 เมตร 

4. คลองชลประทานชัยนาท - ป่าสัก มีต้นกำเนิดจากแม่น้ำเจ้าพระยา ไหลผ่านจังหวัดนครสวรรค์จังหวัดชัยนาท จังหวัดลพบุรี จังหวัดสระบุรี มีความยาวประมาณ 132 กิโลเมตร ไหลลงสู่แม่น้ำป่าสักที่บริเวณหน้าเขื่อนพระราม 6 อำเภอท่าเรือ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา มีความสำคัญต่อการเกษตรกรรม

5. ลำธารลำสนธิ เป็นลำธารไหลผ่านเขตอำเภอลำสนธิและไหลลงสู่แม่น้ำป่าสักในเขตอำเภอชัยบาดาล